Granice intuicyjnego poznania olej, 60 x 70 cm, 1988 r. Sattwy i puruszy absolutnie niezmieszanych wspólna pratjaja - doznaniem, bo służy komuś drugiemu; przez sanjamę służącą sobie - poznanie puruszy.

      Kresem procesu poznania jest byt absolutny /purusza/ określany też jako stan absolutnej wolności /kajwalia/. Ponieważ joga jest teorią i praktyką purusza jest celem poznania i dążenia. Pojawia się więc problem, jak purusza może być poznany będąc bytem absolutnie wolnym. Patańdżali twierdzi, że można go poznać przez ssnjamę służącą sobie. Wjasa natomiast kończy swój komentarz do sutry Patańdżalego III.25 pytaniem wziętym z Brihadaranjaki "przez kogo może być poznany poznający?". Tak stawiając pytanie wskazuje na to, że jedynie podmiot może poznawać podmiot. Podmiot stojący niżej w hierarchii bytów nie może poznać podmiotu hierarchicznie wyższego, gdyż jest w stosunku do niego rzeczą. Nie przyjmuje się też w jodze dwóch identycznych podmiotów, Wszystkie podmioty z punktu widzenia swojej ostatecznej natury są jednością. Iśwara może jedynie poznać puruszę /Js. I. 24/, gdyż jest jego szczególnością. Jest on tożsamy z puruszą co do istoty i jest panem zjawiskowości. Jest władcą świata i dusz. Według Jogasutr istnieje kontynuacja poznania i dążenia od dowolnego stworzenia do Iśwary, ze względu na formę zjawiskową widza i ciągłość świadomości. Ponieważ Iśwara przekracza swój stan i staje się puruszą, droga do puruszy dla innych istot wiedzie przez Iśwarę. Proces stawania się puruszą jest ponadświadomy, a więc nie odnoszą się do niego kategorie poznania.

     Trzy zewnętrzne okręgi wskazują na skupienie zwane sanjamą. Skupienie to dotyczy, licząc od centrum, drugiego okręgu barwy złotej, który symbolizuje widza zjawiskowego. Na przedmiot skupienia wskazują trzy białe linie. Skupienie na Iśwarze, który jest panem zjawiskowości, jast skupieniem służącym dla siebie. Symbolem zjawiskowości tzn. przedmiotu właściwego Iśwarze jest fioletowy okrąg. Efektem sanjamy na Iśwarze jest poznanie puruszy. Wyraża to złoty okrąg, czwarty od zewnątrz. Złoty ugier symbolizuje jedność odbicia puruszy i sattwy. Złote centrum i trzeci złoty okrąg od środka wskazują, że mimo tego, iż odbicie ma miejsce widz w swojej naturze jest czysty /transcendentny i immanentny/. Pratjaja sattwy i puruszy jest podstawowym doznaniem /trójkąt skierowany wierzchołkiem co dołu/ zapoczątkowującym proces dalszych doznań, które tworzą nieskończoną hierarchię podmiotów poznających.