|
|
Podstawowymi elementami teorii poznania jogi klasycznej jest pojęcie podmiotu, przedmiotu i instrumentu poznania, którym jest świadomość. Tak rozumiana świadomość odbija w sobie byt podmiotowy i przedmiotowy. Odbijając podmiot absolutny /puruszę/ zawiera w sobie wszechrzeczywistość i ma cechę podmiotowości. Nie zatraca ona także swojego instrumentalnego charakteru. Zdaniem Jogabhaszji niezależne istnienie rzeczy jest podstawą dla uświadomienia prawdy, a zatem akt uświadomienie jest czymś różnym od ich istnienia. Proces poznania prawdy byłby, zdaniem jogi, pozorny, gdyby przedmiot poznania utożsamiano ze świadomością. Trzy barwy koła /złoty ugier, fiolet i niebieski/ wyrażają podmiotowy, instrumentalny i przedmiotowy charakter świadomości. Tak rozumiana świadomość zawiera wszechrzeczywistość. Złote centrum symbolizuje puruszę. Linia krzywa wychodząca ze środka i zmierzająca w kierunku obwodu wyraża barwami i kształtem podmiot - poznający rzeczywistość przez akt utożsamienia. Ciemniejące barwy wskazują na wzrastającą aktywność tego podmiotu. Złota linia prosta otoczona białą obwódką wskazuje na podmiot poznający bezpośrednio przez rozróżnianie puruszy od sattwy. Z faktu istnienia poznania pośredniego i bezpośredniego wnioskuje się, że świadomość nie jest ani podmiotem ani przedmiotem. Podmiot natomiast nie jest przedmiotem z tego względu, że jest samą siłą ujmującą, różną od pola, które jest ujmowane. Z poznania przez rozróżnianie wynika, że moc podmiotu jest nieskończona, gdyż poznanie to w atomie czasu /kszana/ ujmuje całą rzeczywistość. Wyraża to linia prosta. Koło otoczone białą obwódką wskazuje, że problem niezależności podmiotu i przedmiotu jest poznawany przez samadhi. |
